مدیریت ریسک؛ اعتبار سنجی بانکها  

 اعتبار سنجی به عملی اطلاق می شود که در آن اعتبار مشتریان حقیقی و حقوقی موسسات مالی اعتباری و بانک ها با توجه به اطلاعات دریافتی از آنها اندازه گیری شده و امکان شناخت بیشتر را نسبت به وضعیت و توان مالی افراد جهت بازپرداخت تسهیلات دریافتی و دریافت خدمات بیشتر فراهم می کند. بر اساس این روش ، ریسک اعتباری افراد اندازه گیری شده و افراد و مشتریان بر اساس ریسک اعتباری خود طبقه بندی و امتیاز دهی می شوند.

اعتبار سنجی به مفهوم ارزیابی و سنجش توان بازپرداخت متقاضیان اعتبار تسهیلات مالی و احتمال عدم بازپرداخت اعتبارات دریافتی از سوی آنها می باشد. اعتبار سنجی اظهار نظری رسمی است که توسط موسسه های اعتبار سنجی درباره اعتبار مشتریان حقیقی و حقوقی بانک ها و موسسات مالی اعتباری مطرح می شود و امکان شناخت بیشتر را نسبت به وضعیت و توان مالی افراد جهت بازپرداخت تسهیلات دریافتی و دریافت خدمات بیشتر فراهم می کند. رتبه سنجی(تعیین رتبه اعتباری)در حقیقت بینش لازم جهت شناخت ریسک اعتباری مشتریان را برای یک بنگاه فراهم می سازد.

مرحله اعتبار سنجی در بررسی اعتباری مشتریان، شناسایی عوامل اصلی اثرگذار بر ریسک اعتباری می‌باشد. امروزه به منظور اعتبار سنجی مشتریان نظامهایی نظیر "امتیازدهی اعتباری" و "رتبه بندی مشتریان اعتباری" تدوین و توسعه یافته اند.

تعیین میزان ریسک طرف‌های کاری مستلزم ایجاد یک مدل و چارچوب معین است که در آن معیارهای سنجش وضعیت و عملکرد مطلوب از دیدگاه سازمان مورد بحث معلوم باشند. این عوامل می توانند از صنعتی به صنعت دیگر متفاوت باشند و در هر حال باید نقاط حساس و دغدغه های سازمان را پوشش دهند. این معیارها براساس مستندات موجود در سازمان های بزرگتر مشابه یا در صورت عدم وجود، با مراجعه به نقطه نظرات جمعی از خبرگان و صاحب نظران داخل و خارج سازمان تهیه و براساس میزان اهمیتی که ایشان برای هر یک از عوامل قائل هستند، در درون مدل مورد بررسی قرار می گیرند.

 میزان اهمیت معمولاً به صورت امتیاز ( مثلاً از 1 تا 10 ) تعریف و تعیین می‌شود. هر یک از رده های امتیازی دارای تعریف خاص خود هستند. از جمله معیارهای ارزیابی می توان به سرمایه، سابقه فعالیت، درجه‌بندی‌های نهادهای ناظر، درجه بندی های حرفه ای، پروژه های در دست اقدام، و غیره اشاره کرد. نتیجه قرار دادن اطلاعات طرف های کاری در این مدل و تعیین امتیازات عوامل مختلف انجام عملیات آماری بر روی آنها منجر به تعیین یک امتیاز به همراه یک اظهارنظر استاندارد راجع به هر یک از طرف های کاری می گردد.

حال سازمان براساس مجموعه امتیازات به دست آمده برای طرف های کاری مناسب برای یک پروژه یا موضوع کاری معین، با یکی از آنها که کمترین ریسک را متوجه سازمان می کند قرارداد می‌بندد. رعایت برخی نکات عملی و اجرایی می تواند کارایی مدل را افزایش دهد:

• برای تعیین معیارهای سنجش وضعیت کارایی و ریسک طرف های کاری بهتر است تعداد خبرگان و صاحب نظران مورد مراجعه را حتی الامکان افزایش داد.
• در فواصل زمانی معین و به ویژه در زمینه های صنعتی و یا حرفه ای پرتغییر و نوسان، تکرار مراجعه به صاحب نظران کاملاً قابل توجیه است .
• پایه اطلاعاتی حاوی مشخصات طرف های کاری باید به طور مداوم به روز رسانی شود.
• استفاده از نرم افزارهای استاندارد و یا تهیه آنها برای سنجش اطلاعات پایه ضروری است. البته بسیاری از سازمان ها براساس موارد مشابه موجود نرم افزار مخصوص خود را تولید می کننند که حتماًٌ فرایند و نتیجه کار چنین نرم افزاری باید با یک نرم افزار استاندارد و معتبر قابل مقایسه باشد.

منابع

شمس, م., و رشنو, م. (1389). مدیریت ریسک اعتباری در بانک ها و موسسات مالی و اعتباری مفاهیم و مدل ها . تهران: دانشکده علوم اقتصادی.

جوادیان, م. (1390). مدیریت ریسک اعتباری. صنعت نساجی و پوشاک, 40-41.